/  Ewelina Wajs-Baryła  /

 

Medycyna moja idzie daleko lepiej, niż się spodziewałam, ze względu na obcy język i uprzedzenia do kobiet. Mam zajęcie użyteczne, które mi we wszelkich warunkach będzie uprzyjemniać życie. Przyjemnie pomyśleć, że się coś na świecie będzie robić, zamiast odpoczywać z założonemi rękami.

(Bronisława Dłuska)

Bronisława ze Skłodowskich Dłuska to starsza siostra Marii Skłodowskiej-Curie. Była urodzoną organizatorką i w  życiu i w pracy. Działała w niezliczonej ilości stowarzyszeń i komitetów. Mawiano , że drzemie w niej energia atomowa. Przez większość życia pozostawała w cieniu genialnej siostry i swojego męża, co wcale jej nie przeszkadzało.

• jako pierwsza z sióstr pojechała na studia do Paryża i ukończyła tam medycynę;
• była pierwszą kobietą–ginekologiem na ziemiach polskich i jedną z pierwszych we Francji;
• po śmierci matki w 1878 roku – jako trzynastolatka stała się najstarszą kobietą w domu – z wielkim powodzeniem zajęła się domem, ojcem, młodszym rodzeństwem, a także stancją, którą Skłodowscy prowadzili w swoim mieszkaniu;
• była nie tylko siostrą ale i najbliższą przyjaciółką Marii Skłodowskiej-Curie;
• wraz z mężem Kazimierzem Dłuskim prowadziła nieformalny emigracyjny Salon Polski w Paryżu, gdzie bywali późniejsi sławni politycy Ignacy Jan Paderewski, Henryk Sienkiewicz, Władysław Mickiewicz, Wacław Sieroszewski, Stanisław Wojciechowski, Władysław Grabski i inni;
• jej pierwsze dziecko – córkę Helenę – trzymał do chrztu Ignacy Paderewski;
• dla odróżnienia od matki Bronisławy nazywano ją w dzieciństwie Brońcią lub Bronią i tak do końca życia była nazywana przez rodzeństwo;
• Rafał Malczewski mówił o Niej: Pani Bronisława to potęga, prototyp Ataturka;
• swój doktorat poświęciła nowatorsko zagadnieniom karmienia piersią;
• prowadziła własny, samodzielny gabinet ginekologiczny w Paryżu w latach 1894-1898;
• w 1898 roku mimo ogromnego sukcesu odniesionego we Francji wróciła wraz z mężem i dziećmi na ziemie polskie;
• od podstaw zbudowała z mężem Kazimierzem Dłuskim najnowocześniejsze Sanatoryum dla chorych piersiowych w Zakopanem;
• w 1902 roku nostryfikowała w Krakowie dyplom lekarski i odtąd miała prawo do tytułu: doktor wszech nauk lekarskich;
• oprócz praktykowania medycyny zarządzała i administrowała całym majątkiem i gospodarstwem sanatorium;
• obok sanatorium wybudowała willę według projektu Stanisława Witkiewicza, gdzie stałymi bywalcami byli Ignacy Paderewski i Henryk Sienkiewicz;
• na terenie sanatorium przechowywana była część pieniędzy i dokumentów z napadu pod Bezdanami;
• w 1916 roku w willi Dłuskich w Zakopanem incognito gościł przez dwa tygodnie Józef Piłsudski;
• dzięki staraniom i zabiegom Bronisławy w 1913 roku rozpoczęto budowę murowanego gmachu Muzeum Tatrzańskiego w Zakopanem;
• dwukrotnie gościła latem w Zakopanem Marię Skłodowską-Curie: w 1899 wraz z mężem Piotrem Curie i w 1911 roku z córkami Ireną i Ewą;
• była zawsze modnie i wytwornie ubrana oraz uczesana – przykładała do tego dużą wagę;
• od dzieciństwa miała słabe oczy, w późniejszym wieku ledwie widziała;
• w 1903 roku zmarł w Zakopanem na zapalenie opon mózgowych jej 5-letni synek Ziezio;
• w 1911 roku towarzyszyła w Sztokholmie Marii Skłodowskiej-Curie przy odbieraniu Nagrody Nobla z chemii;
• do stworzenia wnętrz sanatoryjnych zatrudniła najlepszych artystów epoki: Jana Rembowskiego, Jana Frycza, Zofię Stryjeńską i Wojciecha Brzegę;
• kolekcjonowała sztukę ludową, w swojej willi miała między innymi Izbę Łowicką;
• jej córka Helena była jedną z pierwszych polskich taterniczek aż do wypadku w górach 13 października 1909 roku;
• w latach 1918–1919 jej mąż Kazimierz Dłuski był przewodniczącym delegacji polskiej na konferencji w Wersalu;
• od 1919 roku mieszkała w Aninie, gdzie kupili z mężem majątek zwany Kaczą Kałużą — późniejszy ośrodek Helenów – do końca życia zachowała na terenie posiadłości mały domek dla siebie;
• wraz z mężem zorganizowała w Otwocku prewentorium przeciwgruźlicze;
• 21 października 1921 roku jej córka Helena Dłuska popełniła samobójstwo w Chicago;
• działała wraz z Aleksandrą Piłsudską i swoją siostrą Heleną Skłodowską-Szalay w komitecie „Osiedle” – wspólnie zbudowały ośrodek kolonijny Olin w Otwocku;
• od 1923 roku działała aktywnie wraz z rodzeństwem w Komitecie Daru Narodowego dla Marii Skłodowskiej-Curie – była jego główną siłą napędową;
• 7 czerwca 1925 w towarzystwie Marii Skłodowskiej-Curie uczestniczyła we wmurowaniu kamienia węgielnego pod budowę Instytutu Radowego w Warszawie przy ulicy Wawelskiej;
• nie ustawała do końca życia w zdobywaniu pieniędzy na ukończenie budowy Instytutu Radowego;
• sama doglądała wszystkich szczegółów budowy Instytutu, pilnowała majstrów i robót wykończeniowych, była pośredniczką między Warszawą a Paryżem;
• w 1930 roku, po śmierci męża Kazimierza Dłuskiego, zamieszkała w mieszkaniu na parterze Instytutu;
• 7 czerwca 1932 roku podczas uroczystego otwarcia Instytutu posadziła jedno z pamiątkowych drzewo w ogrodzie przy ulicy Wawelskiej 15;
• po śmierci Marii Skłodowskiej-Curie w 1934 roku gromadziła w Instytucie Radowym pamiątki po sławnej siostrze, które spłonęły w Powstaniu Warszawskim;
• użyczyła swojego mieszkania przy ulicy Żurawiej 35 w Warszawie na zebrania Stowarzyszenia Kobiet z Wyższym Wykształceniem;
• odznaczono ją dwukrotnie Złotym Krzyżem Zasługi (1930 i 1933), Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski (1937) oraz Medalem Niepodległości (1938);
• zmarła po ciężkiej chorobie 15 kwietnia 1939 roku w Warszawie i została pochowana w rodzinnym grobowcu Skłodowskich na Powązkach.