Opublikowano 13 maja 2021 roku.

Dzisiaj niewiele osób zdaje się pamiętać o mazowieckich Szczukach — miejscowości i dworku, w którym młodziutka Maria Skłodowska mieszkała przez trzy lata jako guwernantka dzieci Państwa Żorawskich. A znajduje się on przecież zaledwię godzinę drogi samochodem od Warszawy. Ostatnimi dniami natomiast prasa oraz media społecznościowe ekscytują się ofertą sprzedaży rzekomego domu Państwa Curie.

Dom ten leży w części miasteczka Saint-Rémy-lès-Chevreuse zwanej Moc-Souris. Warto zauważyć, że adresem zamieszkania Państwa Curie w tamtym czasie był niewielki dom z dużymi oknami przy Bulwarze Kellermana 108 w Paryżu i tam rodzina mieszkała na stałe. Prostym argumentem o tym świadczącym jest fakt, że z funduszy uzyskanych wraz z Nagrodą Nobla z dziedziny fizyki odnowili dom przy bulwarze Kellermana instalując łazienkę, co należało do rzadkości, ponieważ tylko jeden dom na dziesięć miał wówczas kanalizację. Po śmierci męża w 1906 roku, Maria przeprowadziła się z córkami i teściem z bulwaru Kellermanna 108 do Sceaux pod Paryżem.

Podparyski dom „Petite Biche” w Saint-Rémy-lès-Chevreuse wynajmowano krótkoterminowo na pobyty letnie i krótkie wakacje okolicznościowe – takie, jak na przykład Wielkanoc 1906 roku. Saint-Rémy było świetnie skomunikowane z Paryżem kolejką podmiejską (podróż trwała tylko godzinę), więc dojazd był tam łatwy, a jednocześnie znajdowało się w sielskiej Dolinie Chevreuse i rzeki Yvette, pośród pól i lasów – było tak dalekie od zgiełku i świateł miasta.

Maria i Piotr wynajęli dom prawdopodobnie po raz pierwszy na lato 1904 roku. Była to okolica znana Piotrowi z jego lat młodzieńczych. Maria była wówczas w ciąży z Ewą i po zeszłorocznym poronieniu drżała o nienarodzone dziecko. Tym razem postanawia dbać o siebie i oszczędzać siły. Piotr natomiast był słaby i stale zmęczony. W liście do Jeana Perrina Maria pisała:

Mój mąż jest bardzo zmęczony i nie może więcej chodzić. Spędzamy czas na wspomnieniach o studiach matematyczno-fizycznych. Irena ma teraz mały rower i doskonale wie, jak z niego korzystać. Jeździ na nim w chłopięcym kostiumie i oglądanie tego jest niezłą frajdą… [M. Augustin, N. Pigeard-Micault, Marie Curie. Une femme dans son siècle, Paris 2017, s. 107].

Piotr Curie chciał odpocząć i spędzić czas z Marią i Irenką, ale chciał także być blisko laboratorium, bez którego nie umiał żyć. Kursował więc między Paryżem a St. Remy. W liście z 22 czerwca 1904 roku z St. Remy napisał do fizyka Alberta Laborde: […] Znajdujemy się w Saint-Rémy (niedaleko Chevreuse), Seine-et-Oise. W czwartek przyjadę do Paryża i zostanę do piątku wieczorem…. [K. Blanc, „Pierre Curie. Correspondances”, Editions Monelle Hayot, Saint-Remy-en-l’Eau 2009, s. 511].

 

 

Na lato 1904 roku do St. Remy przyjechał także Jacques Curie ze swoją rodziną — żoną Marie, córkami Evelyn i Madelaine oraz synem Mauricem [S. Quinn, Życie Marie Curie, Wydawnictwo Prószyński, Warszawa 1997, s. 302–303]. W „La Biche” życie toczyło się powolnym, wiejskim rytmem. Chadzano na długie spacery, zbierano kwiaty, podziwiano przyrodę. Często wyprawiano się do pobliskiej farmy zwanej „Dolną Farmą” po świeże mleko.

W ostatnim liście do brata Jacquesa z 16 kwietnia 1906 roku Piotr pisał:

Mój drogi Jacques, jesteśmy w Saint-Rémy, gdzie spędzamy 2 dni ogrzewając się w słońcu, które bardzo dobrze wpływa na nasze stare kości. Irena robi bukiety i jeździ na rowerze, Ewa, która nie ma w sobie lęku, wspina się po wszystkich stosach kamyków. [K. Blanc, „Pierre Curie. Correspondances”, Editions Monelle Hayot, Saint-Remy-en-l’Eau 2009, s. 646–647]. Warto zauważyć, że w cytowanej Korespondencji Piotra są zaledwie 4 listy pisane z Saint-Rémy-lès-Chevreuse: 22 kwietnia 1904, 15 i 25 września 1904 i 16 kwietnia 1906.

Willa „La Biche” (Łania) miała trzy sypialnie i trzy toalety, salon, gabinet, a także kuchnię i piwnicę. Opiekowali się nią Państwo Giraud, którzy także służyli w razie potrzeby wozem konnym. Zapewne Pani Giraud gotowała i sprzątała, a jej mąż zajmował się pracami gospodarczymi i ogrodem.

Jak widać z naszego krótkiego felietonu wzbudzający emocje dom nie należał do Państwa Curie, lecz był przez nich wynajmowany w okresach wakacyjnych w latach 1904, 1905 i 1906.

W St. Remy współcześnie upamiętniono Uczonych. Jedna z ulic prowadząca od stacji kolejki podmiejskiej do „Petite Biche” nosi nazwę Piotra Curie. Natomiast kompleks wykładowo-wystawienniczy w miasteczku nosi nazwano „Salle Madame Curie”.

Jesteśmy głęboko przekonani, że życzeniem Marii Skłodowskiej-Curie i jej męża Piotra byłoby z pewnością wspieranie finansowe badań naukowych oraz młodych naukowców, którzy tak jak oni ukochali piękno chemii i fizyki.

Tomasz Pospieszny & Ewelina Wajs