Co warto przeczytać o Lise Meitner — wybór subiektywny

Wybraliśmy pięć najbardziej wartościowych książek poświęconych sylwetce Lise Meitner, które chcemy Wam polecić wraz z krótkimi opisami i naszą – subiektywną – oceną.

Zapraszamy do lektury!

 

Ruth Lewin Sime, Lise Meitner. A Life in Physics, University of California Press, Berkeley and Los Angeles, California, 1996.

Pierwsza i najlepsza jak dotąd biografia uczonej. Doskonale udokumentowana, niezwykle obszerna stanowi materiał wyjściowy dla każdego biografa uczonej. Profesor Sime poświęciła wiele uwagi i czasu analizując życie prywatne, zawodowe oraz postawy innych uczonych wpływających na życie uczonej. Doskonale zebrana bibliografia (5/5).

 

 

 

 

 

 

Patricia Rife, Lise Meitner and the Dawn of the Nuclear Age, Birkhäuser, Boston, 1999.

Biografia w dużej mierze bazująca na pracy prof. Sime. Zawiera kilka nowych wątków jednak zarówno językowo jak i historycznie ustępuje książce Sime (4/5).

 

 

 

 

 

 

Tomasz Pospieszny, Zapomniany geniusz. Lise Meitner – pierwsza dama fizyki jądrowej, Novae Res, Gdynia 2016.

Pierwsza biografia uczonej w języku polskim. Oparta na bogatym materiale źródłowym jest niewątpliwie godna uwagi i pozwala rodzimemu czytelnikowi poznać losy tej niezwykłej kobiety (5/5).

 

 

 

 

 

 

David Rennert, Tanja Traxler, Lise Meitner, Pionierin des Atomzeitalters, Residenz Verlag, Salzburg–Wien, 2018.

Najnowsza biografia uczonej. Zawiera doskonały opis historii nominacji Lise Meitner do Nagrody Nobla. Książka niewątpliwie warta przeczytania (5/5).

 

 

 

 

Tom Weston, Fission, tom weston media, USA, 2001.

Jest to pierwsza powieść opowiadająca o życiu Lise Meitner i historii odkrycia rozszczepienia jądra atomowego. Zawiera przejmujące dialogi, które mogły mieć miejsce w rzeczywistości. Napisana jasnym i lekkim językiem. Warto przeczytać (5/5).

Życie w cieniu – artykuł na portalu Austria Art

 

Lise Meitner ze studentkami na schodach budynku Wydziału Chemii Bryn Mawr College, kwiecień 1959, ze zbiorów Bryn Mawr College

Serdecznie zapraszamy do przeczytania artykułu dra hab. Tomasza Pospiesznego poświęconego arcyciekawemu życiu Lise Meitner. Artykuł ukazał się na portalu AustriaArt.pl – platformie promującej szeroko pojętą kulturę austriacką. Treść artykułu znajdziecie TUTAJ.

140. rocznica urodzin Lise Meitner

Lise Meitner w laboratorium, b.d., Archiv der Max-Planc-Gesellschaft, Berlin

 

Wierzę, że wszyscy młodzi ludzie zastanawiają się, jak ułożyć sobie życie; Gdy ja się zastanawiałam, zawsze dochodziłam do wniosku, że życie nie musi być łatwe, byle tylko nie było puste. I to życzenie zostało spełnione.

(Lise Meitner)

 

Lise Meitner urodziła się równo 140 lat temu. Jest drugą po Marii Skłodowskiej-Curie kobietą, która w fizyce i chemii jądrowej osiągnęła status międzynarodowego specjalisty. Niestety pozostaje znana jedynie wąskiemu gronu historyków nauki. Urodziła się 17 listopada 1878 roku (według rejestru urodzeń żydowskiej społeczności Wiednia), natomiast po przejściu na protestantyzm w 1908 roku uczona obchodziła urodziny 7 listopada. Była niezwykle skromną, a jednocześnie genialną kobietą. W jej życiu wydarzyło się kilka niezwykłych rzeczy:

  • była drugą kobietą na Uniwersytecie Wiedeńskim z tytułem doktora fizyki;
  • była drugą kobietą, która odkryła promieniotwórczy pierwiastek – protaktyn;
  • poszukując protaktynu w pechblendzie mówiła o nim Abrakadabra;
  • Stefan Meyer uważał, że odkryty przez nią pierwiastek powinien nazywać się Lisonium, Lisottonium lub Lisotto – od imienia uczonej;
  • odkryła odrzut jądra atomowego;
  • wspólnie z Hahnem odkryła kilka naturalnych izotopów promieniotwórczych;
  • badała właściwości fizyczne substancji promieniotwórczych;
  • była specjalistką w badaniu promieniowania beta – wyznaczyła między innymi rozkład energii promieniowania beta, porównała promieniowanie beta i gamma;
  • odkryła zjawisko Augera;
  • jako pierwsza prawidłowo zinterpretowała rozszczepienie jądra atomowego, obliczyła energię wyzwalaną w tym procesie oraz przewidziała łańcuchową reakcję jądrową;
  • Albert Einstein mawiał o niej, że jest naszą Madame Curie i to bardziej utalentowaną niż Madame Curie;
  • James Chadwick uważał, że mogłaby odkryć neutron;
  • była zwolenniczką istnienia neutrina elektronowego;
  • do berlińskiego laboratorium położonego w piwnicach Instytutu Chemii, mogła wchodzić tylko tylnym wejściem, nie wolno jej było nawet korzystać z toalety;
  • była czterdzieści osiem razy nominowana do Nagrody Nobla lecz nigdy jej nie otrzymała;
  • podczas pierwszej wojny światowej pracowała jako pielęgniarka i pomoc radiologiczna w polowych szpitalach wojskowych;
  • była pierwszą kobietą profesorem w Berlinie;
  • w 1946 roku została Kobietą Roku w USA;
  • była namiętną palaczką papierosów;
  • uwielbiała kawę;
  • kochała muzykę – szczególnie Brahmsa;
  • jako Żydówka musiała uciekać z Niemiec przez Holandię, Danię do Szwecji;
  • nie chciała brać udziału w projekcie Manhattan;
  • pierwiastek 109 nosi jej nazwisko;
  • uwielbiała wędrówki po górach;
  • miała prawo do nauczania języka francuskiego;
  • przyjaźniła się z Maxem Planckiem, Nielsem Bohrem i Jamesem Franckiem;
  • redagowała artykuły do encyklopedii;
  • była matką chrzestną syna Hahnów;
  • nigdy nie wyszła za mąż i nie miała własnych dzieci;
  • była niezwykle związana z siostrzeńcem – Ottonem Robertem Frischem;
  • tytuł jej wykładu habilitacyjnego brzmiał – O znaczeniu promieniotwórczości dla promieni kosmicznych. Wydawnictwo akademickie ogłosiło, że wykład będzie miał tytuł O znaczeniu promieniotwórczości dla promieni kosmetycznych;
  • studenci i doktoranci traktowali ją jak matkę;
  • dla wielu podopiecznych była Tante Lise;
  • starała się o staż w laboratorium Marii Curie, ale została odrzucona. Jak twierdziła później: nigdy nie żałowałam tej decyzji;
  • otrzymała między innymi Nagrodę Enrico Fermiego, Nagrodę Ottona Hahna, Nagrodę Ellen Richards, Nagrodę Liebena, Nagrodę Leibniza, Medal Maxa Plancka, Medal Dorothei Schlözer, Medal Wilhelma Exnera, Order „Pour le Mérite”.